Theo Kaspersky Lab, trong 9 tháng đầu năm 2017, hơn 120.000 người dùng của họ gặp phải phần mềm gián điệp thương mại (spyware) – gần gấp đôi trong cùng kỳ năm 2016 (trên 70.000).
Không gian mạng đang tràn ngập các công cụ phần mềm gián điệp thương mại cho hệ điều hành Android, có thể được mua chỉ với một vài USD. Do việc sử dụng các ứng dụng này ngày càng tăng, các nhà nghiên cứu Kaspersky Lab đã kiểm tra các công cụ phổ biến nhất, phát hiện ra một số vấn đề bảo mật có thể gây nguy hiểm không chỉ cho thiết bị, mà còn cho dữ liệu cá nhân khách hàng.
Phần mềm gián điệp là một loại ứng dụng thu thập thông tin về một người hay tổ chức mà họ không hề hay biết, và gửi dữ liệu này tới một nơi khác mà không có sự đồng ý của họ. Nó cũng có thể nắm quyền kiểm soát một thiết bị mà người dùng không hề biết.
Các ứng dụng này thường được sử dụng để ăn cắp và thu thập tin nhắn văn bản, nhật ký cuộc gọi và ghi âm, GPS theo dõi, dữ liệu trình duyệt, lưu trữ đa phương tiện, và sổ địa chỉ. Điều đáng báo động nhất là phần mềm gián điệp thậm chí có thể truy cập tài khoản mạng xã hội của nạn nhân và các ứng dụng tin nhắn. Khi nắm được quyền truy cập, kẻ tấn công có thể quan sát các cuộc trò chuyện, dữ liệu cá nhân khác từ tài khoản mạng xã hội của nạn nhân.
Với một số lượng lớn dữ liệu có nguy cơ bị nguy hiểm nếu rơi vào tay kẻ xấu, nếu phần mềm gián điệp được phát triển mà không có bảo mật, nó có thể dẫn đến sự nắm quyền kiểm soát nghiêm trọng đối với dữ liệu. Điều này làm cho nó trở thành công cụ chính cho các mục đích thương mại hoặc thậm chí là hình sự và những người muốn khai thác người dùng.
Để tìm ra mối đe dọa thực sự là như thế nào, các nhà nghiên cứu của Kaspersky Lab đã phân tích các ứng dụng spyware thương mại chính. Nghiên cứu phát hiện ra rằng mỗi ứng dụng được kiểm tra có một số vấn đề bảo mật:
+ Các ứng dụng phi thị trường: Hầu hết các ứng dụng phần mềm gián điệp thương mại đều được phân phối từ các trang web của họ để tránh kiểm tra an ninh thị trường trực tuyến chính thức. Do đó, khi cài đặt các ứng dụng này bạn cần “cho phép cài đặt các ứng dụng phi thị trường”, có nghĩa là thiết bị của người dùng sẽ không được bảo vệ chống lại các nỗ lực lây nhiễm của phần mềm độc hại.
+ Thiết bị rooted. Một số tính năng gián điệp chỉ hoạt động trên thiết bị gốc và nhiều nhà cung cấp khuyên người dùng nên có quyền truy cập “Superuser”. Tuy nhiên, quyền root cung cấp cho Trojan khả năng vô tận và làm thiết bị không thể tự vệ trước các cuộc tấn công của tội phạm.
+ Dữ liệu cá nhân có nguy cơ bị tấn công. Các nhà nghiên cứu của Kaspersky Lab đã phát hiện ra rằng các ứng dụng phần mềm gián điệp gây ra nhiều mối đe doạ đến sự an toàn của dữ liệu cá nhân, do các lỗi bảo mật sản phẩm và hành vi bất cẩn của các nhà phát triển. Chúng tải dữ liệu cá nhân của nạn nhân đến các máy chủ chỉ huy và kiểm soát (C&C server).
Theo Kaspersky Lab, các vấn đề bảo mật liên quan đến phần mềm gián điệp thương mại dẫn đến mối đe dọa thực sự đối với thiết bị của người dùng, dữ liệu cá nhân và thiệt hại thêm nữa do tội phạm mạng có tay nghề cao.
Ông Alexy Firsh, chuyên gia bảo mật tại Kaspersky Lab cho biết: “Phần mềm gián điệp thương mại là một ví dụ tốt về phần mềm được coi là hợp pháp và thậm chí hữu ích, nhưng trên thực tế đưa ra một số lượng lớn các mối đe dọa cho người dùng của nó. Cài đặt các ứng dụng này là một hành động nguy hiểm tiềm ẩn, thậm chí có thể dẫn đến lây nhiễm phần mềm độc hại với hậu quả nghiêm trọng. Đó là lý do tại sao chúng tôi tạo ra một công nghệ đặc biệt cho Android OS, giúp tìm và phát hiện các ứng dụng nguy hiểm có thể dẫn đến vi phạm quyền riêng tư của dữ liệu của khách hàng”
Kaspersky Lab khuyên người dùng nên thực hiện các biện pháp sau để bảo vệ thiết bị và dữ liệu cá nhân khỏi các cuộc tấn công mạng có thể xảy ra:
+ Không root thiết bị Android vì điều này sẽ mở ra khả năng gần như không hạn chế đối với các ứng dụng độc hại.
+ Vô hiệu hoá khả năng cài đặt các ứng dụng từ các nguồn khác ngoài các cửa hàng ứng dụng chính thức
+ Giữ phiên bản hệ điều hành của thiết bị được cập nhật, để giảm lỗ hổng trong phần mềm và giảm nguy cơ tấn công
+ Cài đặt một giải pháp bảo mật để bảo vệ điện thoại của bạn khỏi các cuộc tấn công mạng
+ Luôn bảo vệ điện thoại của bạn bằng mật khẩu, mã PIN hoặc dấu vân tay, vì vậy kẻ tấn công sẽ không thể truy cập vào thiết bị theo cách thủ công.
Để giúp mọi người bảo vệ dữ liệu cá nhân của họ trên các thiết bị di động, Kaspersky Lab đã phát triển Kaspersky Internet Security for Android. Ứng dụng bảo vệ điện thoại thông minh và máy tính bảng khỏi các ứng dụng và trang web nguy hiểm, đảm bảo sự riêng tư của người dùng nhờ bảo vệ chống lại phần mềm độc hại (bao gồm spyware), lọc cuộc gọi và văn bản và tính năng chống trộm.