Có bao giờ bạn ước não mình có thể tiết ra những hợp chất hạnh phúc, khiến bản thân vui vẻ mỗi ngày? Nghe có vẻ khó khăn, nhưng thực tế bạn hoàn toàn có thể chủ động rèn luyện những thói quen tích cực để giữ tinh thần tốt nhất mỗi ngày.
Hãy tưởng tượng buổi sáng chúng ta sẽ rời giường dễ dàng hơn, cơ thể luôn tràn đầy năng lượng để hoàn thành cả những công việc vô cùng tẻ nhạt, luôn giữ trạng thái tinh thần tốt nhất khi bên cạnh những người yêu thương… Giáo sư Loretta Breuning, người sáng lập Viện Động vật có vú Nội, cho biết: “Tìm những cảm xúc tích cực là bản năng sinh tồn tự nhiên. Ví dụ, động vật tìm thức ăn để giảm cảm giác đói, tìm hơi ấm để bớt lạnh. Những hợp chất hạnh phúc sẽ được não tiết ra khi động vật có vú phát hiện con mồi hoặc nơi trú ẩn an toàn. Nói cách khác, các hợp chất này sẽ xuất hiện khi chúng ta tìm thấy những điều đáp ứng nhu cầu cơ thể”.
Cơ chế trên cũng đúng với con người. Những hợp chất hạnh phúc sẽ được não tiết ra khi tìm thấy những điều đáp ứng nhu cầu sinh tồn như đồ ăn, nơi trú ngụ an toàn hoặc được giúp đỡ từ người khác. Tuy nhiên, cơ chế hoạt động của con người phức tạp hơn, vỏ não – nơi điều khiển suy nghĩ – thường tạo chuỗi liên kết dài về những trải nghiệm ban đầu trong cuộc sống.
“Cảm giác mà chúng ta gọi là ‘hạnh phúc’ đến từ bốn hợp chất đặc biệt của não: dopamine, endorphin, oxytocin và serotonin. Chỉ có một lượng ‘chất hạnh phúc’ nhất định được não tiết ra khi bạn nhìn thấy thứ gì đó tốt cho sự sống còn của bạn. Chúng sẽ được kích hoạt lại khi tiếp tục có thứ gì đó tốt xuất hiện”, Loretta giải thích.
Mỗi hợp chất hạnh phúc sẽ kích hoạt một cảm giác tích cực khác nhau. Ví dụ:
Dopamine mang lại cảm giác phấn khích và tràn đầy năng lượng khi chúng ta tìm thấy những điều đáp ứng nhu cầu của bản thân. Chất này cho cảm giác kiểu “Eureka!”. Tuy nhiên, não sẽ không tiết dopamine với những nhu cầu đã được đáp ứng. Nghĩa là bạn phải tìm những phương thức khác, theo đuổi những nhu cầu mới và quan trọng hơn để tiếp tục tận hưởng hạnh phúc.
Endorphin tạo ra cảm giác hưng phấn, có thể giúp xoa dịu nỗi đau trong một thời gian ngắn, giúp bạn đỡ đau đớn khi bị thương. Ví dụ, một vận động viên chạy bộ sau quá trình luyện tập vất vả, endorphin sẽ được tiết ra giúp giảm nỗi đau thể xác. Ngoài ra, chất này cũng lý giải sự khoan dung của một số người sau khi bị tổn thương trong một mối quan hệ.
Oxytocin giúp bạn kết nối với mọi người, tạo cảm giác an toàn và tin tưởng người khác. Khi não tiết ra chất này, chúng ra sẽ có cảm giác gắn kết và hòa đồng với mọi người hơn. Ngược lại, khi không có oxytocin chúng ta dễ cảm thấy cô đơn giữa đám đông.
Serotonin tạo ra cảm giác tự hào và muốn được người khác tôn trọng. Về cơ bản, hòa đồng và vị tha là những đức tính tốt, tuy nhiên, đôi lúc chúng ta cũng muốn chứng minh sức mạnh của mình so với người khác. Serotonin cũng lý giải vì sao mọi người thường so sánh mình với người khác trong xã hội.
“Thực tế, hợp chất hạnh phúc đều ít khi tiết ra, đó là lý do tại sao chúng ta muốn tìm mọi cách để kích thích bản thân. Vượt qua thách thức là cảm giác tích cực nhất thời, không phải lúc nào cũng xuất hiện và thường đi kèm những tác dụng phụ ngoài ý muốn. Tuy nhiên, nếu chúng ta xây dựng thói quen lành mạnh, não sẽ tự động tìm cách phù hợp để điều chỉnh việc tiết ra những hợp chất hạnh phúc để giúp bản thân sống tích cực hơn”, Loretta giải thích.
Dưới đây là những khuyến cáo dành cho mọi người:
Thiết lập mục tiêu: Nếu bạn đặt ra những mục tiêu quá lớn, ví dụ hoàn thành dự án lớn, trở thành chuyên gia trong ngành, nhưng bản thân còn lâu mới có thể đạt được thì làm sao não có thể tiết ra chất dopamine gây phấn khích? Thay vào đó, bạn chỉ nên xây dựng những mục tiêu nhỏ, thực sự có khả năng tiếp cận và hoàn thành để nhận được cảm giác hạnh phúc từ dopamine.
Thường xuyên vận động: hãy đứng dậy và di chuyển trong một khoảng thời gian ngắn sau nhiều giờ ngồi làm việc dài để khiến não tiết ra endorphin. Bạn nên vận động ít nhất năm phút trong mỗi hai giờ, ví dụ đi bộ lên xuống cầu thang hoặc đi dạo trong giờ nghỉ giải lao. Ngoài ra, bạn cũng có thể kết hợp nghe sách nói trong khi vận động để tăng cảm giác hưng phấn và vui vẻ cho bản thân.
Xây dựng niềm tin: Đôi khi chúng ta nên đấu tranh với sự dè chừng của bản thân, vượt qua nỗi lo thất vọng và sự sợ hãi bị phản bội trong quá khứ để nuôi dưỡng niềm tin. Oxytocin được tiết ra khi chúng ta đặt niềm tin vào một điều gì đó, tuy nhiên thật khó để áp chế cảm giác lo sợ khi ản thân từng bị tổn thương hoặc lừa dối. Thế nên bạn có thể đặt những niềm tin nhỏ trong cuộc sống và tận hưởng niềm vui khi não tiết oxytocin.
Chấp nhận bản năng “động vật” bên trong mỗi người: Ai cũng có những lúc bất an và cảm thấy không an toàn. Tuy nhiên, hiểu cách thức hoạt động của não bộ khiến chúng ta chú ý đến cảm xúc hơn. Từ đó giúp chúng ta cố gắng khắc phục những điểm yếu của bản thân, tự nhắc nhở về những điểm mạnh vốn có và gây ấn tượng với người khác bằng những ưu điểm của mình.