Xem nhanh
Mỹ và EU đã đồng ý loại bỏ “các ngân hàng Nga được lựa chọn” khỏi hệ thống nhắn tin tài chính toàn cầu Swift. Vậy SWIFT là gì?
Khi Nga tiếp tục tấn công Ukraine, Liên minh châu Âu và Mỹ đã tăng cường sức ép lên Nga bằng một tuyên bố chung tuyên bố rằng “các ngân hàng Nga được lựa chọn” sẽ bị ngắt khỏi hệ thống thanh toán quốc tế Swift.
Các cuộc tấn công của Nga vào Ukraine đã khiến Mỹ và các nước khác trên thế giới áp đặt các hình phạt kinh tế đối với nước này và cá nhân Tổng thống Vladimir Putin. Trong khi một số quốc gia châu Âu ban đầu phản đối việc loại bỏ các ngân hàng Nga khỏi Swift, thì hành động quân sự trong tuần qua đã thay đổi tính toán của họ.
Việc loại bỏ các ngân hàng Nga khỏi hệ thống Swift đã được Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Lemaire gọi là “lựa chọn hạt nhân tài chính”. Các chuyên gia khác cho rằng lệnh cấm Swift sẽ ít ảnh hưởng đến Nga hơn các biện pháp trừng phạt kinh tế như đóng băng quỹ hoặc cấm nhập khẩu.
Swift là gì?
Swift là viết tắt của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), một tổ chức hợp tác được thành lập tại Bỉ vào năm 1973. Tổ chức này có chức năng là “nhà cung cấp toàn cầu các dịch vụ nhắn tin tài chính an toàn.”
Swift không phải là một tổ chức tài chính truyền thống – không quản lý tài khoản cho cá nhân hoặc ngân hàng và không nắm giữ bất kỳ khoản tiền nào của bên thứ ba. Swift chỉ hoạt động như một hệ thống nhắn tin cho các khoản thanh toán quốc tế. Washington Post đã mô tả Swift có thể xem là “Gmail của ngân hàng toàn cầu.”
Tổ chức này điều hành mạng nhắn tin tài chính của riêng mình gọi là SWIFTnet, cung cấp phần mềm và dịch vụ truyền thông an toàn, được tiêu chuẩn hóa cho các ngân hàng, nhà môi giới và các công ty đầu tư. Theo Swift, mạng lưới này bao gồm hơn 11.000 tổ chức tài chính trên toàn thế giới và truyền tải 42 triệu tin nhắn mỗi ngày vào năm 2021.
Mỹ và EU quyết định gì về Nga và Swift?
Trong tuyên bố chung của mình, Mỹ và EU tuyên bố sẽ loại bỏ “các ngân hàng Nga được lựa chọn” khỏi hệ thống nhắn tin tài chính Swift. Không có chi tiết cụ thể nào được công bố về việc các ngân hàng Nga sẽ bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm.
Cùng với quyết định loại các ngân hàng Nga khỏi Swift, EU và Mỹ cũng cam kết hạn chế Ngân hàng Quốc gia Nga triển khai dự trữ quốc tế, khiến những người Nga giàu có khó trở thành công dân của các nước khác. Mỹ và đồng minh cũng thành lập “lực lượng đặc nhiệm xuyên Đại Tây Dương” để đảm bảo thực thi các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga.
Nga sẽ bị ảnh hưởng như thế nào khi loại bỏ Swift?
Theo Hiệp hội SWIFT Quốc gia Nga, khoảng 300 ngân hàng và tổ chức tài chính ở nước này thuộc mạng Swift. Các tổ chức này đại diện cho nhóm người dùng Swift lớn thứ hai bên ngoài Hoa Kỳ. Hơn một nửa số tổ chức tín dụng ở Nga cũng thuộc liên minh Swift.
Hiểu đơn giản là việc loại bỏ các ngân hàng đó khỏi mạng lưới hợp tác sẽ ngăn cản những tổ chức tài chính được chọn của Nga thực hiện hoặc nhận thanh toán quốc tế bằng Swift. Một phân tích năm 2021 từ Trung tâm Carnegie Moscow ước tính rằng việc loại bỏ Swift sẽ khiến tổng sản phẩm quốc nội của Nga giảm 5%. Theo BBC, khi Iran bị loại khỏi Swift vào năm 2012, nước này đã mất 30% lượng ngoại thương.
Tuy nhiên, Swift không phải là lựa chọn duy nhất để nhắn tin thanh toán toàn cầu. Theo Asia Times, Trung Quốc đang phát triển Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới (Cross-Border Interbank Payment System – CIPS) với khoảng 80 tổ chức tài chính là thành viên vào cuối năm 2021. Ít nhất 23 ngân hàng Nga hiện đang sử dụng CIPS và nhiều ngân hàng khác có thể dễ dàng chuyển đổi, theo Asia Markets.
Trong một cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn Nga TASS, Nikolay Zhuravlev, Phó Chủ tịch Hội đồng Liên bang Nga, cảnh báo rằng việc loại bỏ Swift của các ngân hàng Nga sẽ gây bất lợi cho người châu Âu. Zhuravlev lưu ý, “nếu Nga bị ngắt kết nối với Swift, thì chúng tôi sẽ không nhận được ngoại tệ, nhưng người mua, các nước châu Âu ngay từ đầu, sẽ không nhận được hàng hóa của chúng tôi – dầu, khí đốt, kim loại và các thành phần quan trọng khác của hàng nhập khẩu của họ . Họ có cần nó không? Tôi không chắc”
Hoa Kỳ và các quốc gia khác có bị ảnh hưởng bởi việc loại Nga khỏi Swift?
Mối quan tâm lớn nhất đối với Mỹ trong việc cấm các ngân hàng Nga là sự suy yếu của đồng đô la Mỹ. Theo S&P Global, kể từ năm 2014, Nga đã theo đuổi kế hoạch “phi đô la hóa” – một nỗ lực nhằm không dùng đồng đô la Mỹ để giao dịch quốc tế – mặc dù phần lớn doanh số bán dầu của nước này vẫn bằng USD. Việc trục xuất Nga khỏi Swift có thể làm suy yếu đồng đô la quốc tế cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến xuất khẩu năng lượng của Mỹ.
Đức và Ý là hai trong số các quốc gia châu Âu ban đầu phản đối việc loại bỏ các ngân hàng Nga khỏi mạng Swift. Những quốc gia này chủ yếu miễn cưỡng do phụ thuộc vào dầu khí của Nga. Các quốc gia khác như Hà Lan cũng giao dịch nhiều với xứ sở bạch dương sẽ bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm Swift. Theo BBC, lý do cấm các ngân hàng được lựa chọn tại Nga sử dụng Swift là nhằm tối đa hóa tác động tiêu cực đối với Nga và giảm thiểu tác động đối với châu Âu.
Các biện pháp trừng phạt khác đang được áp dụng đối với Nga là gì?
Mỹ đã áp đặt một loạt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga được đưa ra theo từng giai đoạn trong tuần qua.
Trước khi cuộc tấn công bắt đầu, Mỹ đã đáp lại việc Nga tuyên bố độc lập cho các vùng Donetsk và Luhansk của Ukraine. Hôm thứ Hai, Tổng thống Mỹ – Joe Biden – đã ban hành một lệnh hành pháp ngăn chặn đầu tư vào các khu vực, cũng như cấm nhập khẩu công nghệ. Hôm thứ Ba, Bộ Tài chính đã đưa ra các hạn chế nghiêm trọng đối với các ngân hàng quốc doanh Nga như VEB.RF, Promsvyazbank và 42 công ty con của họ.
Hôm thứ Năm, sau khi hành động quân sự ở Ukraine bắt đầu, Mỹ đã tiếp tục hành động với các lệnh cấm và hạn chế hơn nữa đối với 10 ngân hàng hàng đầu của Nga, chiếm khoảng 80% tổng tài sản ngân hàng ở nước này. Nhà Trắng cũng thông báo rằng Australia, Canada, EU, Nhật Bản và Anh sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt tương tự.
Hôm thứ Sáu, EU và Mỹ đều công bố các biện pháp trừng phạt cá nhân đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin, Ngoại trưởng Sergey Lavrov và các thành viên khác của đội an ninh, bao gồm lệnh cấm đi lại.