Xem nhanh
Một hệ thống chấm điểm tín dụng xã hội để theo dõi hành vi của toàn bộ dân số cả nước đang được Chính phủ Trung Quốc thiết lập. Tất cả sẽ được xếp hạng dựa trên điểm “tín dụng xã hội”
“Hệ thống chấm điểm tín dụng xã hội” lần đầu được công bố vào 2014, được sinh ra với ý tưởng “giữ chữ tín là vinh quang và bất tín là đáng hổ thẹn”, theo tài liệu của chính phủ.
Hệ thống này sẽ đi vào hoạt động toàn diện vào năm 2020, nhưng hiện nó đã được vận hành thử nghiệm đến vài triệu người dùng. Kế hoạch là bắt buộc toàn bộ dân số Trung Quốc phải sử dụng nó.
Hiện tại hệ thống này đang được vận hành từng phần một. Một số phần được chạy thử bởi hội đồng của thành phố, một số được chấm điểm bởi các công ty công nghệ có sở hữu dữ liệu người dùng.
Giống như điểm tín dụng cá nhân, điểm tín dụng xã hội có thể tăng hoặc giảm theo hành vi của họ. Phương pháp chấm điểm vẫn còn là một bí mật. Tuy nhiên có một vài ví dụ về sự vi phạm được đưa ra để tham khảo, bao gồm lái xe không đúng luật, hút thuốc ở nơi không cho phép, mua quá nhiều trò chơi điện tử và đăng các tin tức giả.
Dưới đây là một số hình thức hạn chế đối với người có điểm tín dụng xã hội thấp tại Trung Quốc:
1. Cấm đi tàu hoặc máy bay
Trung Quốc hiện đã bắt đầu trừng phạt những người vi phạm bằng việc giới hạn khả năng di chuyển của họ.
Theo đó, chín triệu người với điểm số thấp đã bị chặn không cho mua vé các chuyến bay quốc nội, thông tin được Channel News Asia đưa từ tháng Ba vừa rồi theo một thống kê chính thức.
Họ cũng bị giới hạn hơn khi mua các dịch vụ cao cấp. Cụ thể là gần ba triệu người đã bị chặn không thể mua vé hạng thương gia trên các chuyến tàu.
Hệ thống cuối cùng sẽ trừng phạt các “hành khách tồi ” cụ thể trong từng trường hợp. Các hành vi phạm tội tiềm ẩn như đang có ý định đi tàu trốn vé, đang đi lượn lờ trước cửa soát vé hay hút thuốc trong khu vực cấm hút thuốc.
2. Giới hạn tốc độ internet
Theo một bài viết đã từng đăng trên TechSignIn, điều này chắc chắn sẽ được áp dụng. Phương thức chính xác của hình phạt này hiện vẫn chưa hoàn toàn sáng tỏ.
Theo Foreign Policy, hệ thống chấm điểm theo dõi người dùng có trả hóa đơn đúng hạn hay không, giống như chấm điểm tín dụng tài chính vậy, nhưng sẽ theo hướng chấm điểm đạo đức hơn.
Các vi phạm có thể bị hình phạt gồm dành quá nhiều thời gian để chơi trò chơi điện tử, lãng phí tiền mua sắm linh tinh và đăng trên bài lên các mạng xã hội.
Tung tin giả, nhất là về khủng bố hoặc an ninh sân bay, cũng sẽ bị coi là tội và bị trừng phạt.
3. Cấm đi học ở các trường học tốt nhất
Có 17 người trốn nghĩa vụ quân sự năm ngoái đã bị cấm không cho đăng ký học ở các bậc học cao hơn. Hình phạt này áp dụng cho trung học và các bậc cao hơn, theo Beijing News.
Công dân với điểm tín dụng thấp cũng bị cấm không cho đăng ký học cho con cái vào các trường học tư, theo Botsman. Hiện chưa rõ chính sách này đã được đưa vào thực thi hay chưa.
4. Không cho làm những công việc lương cao
Những cá nhân làm “mất niềm tin” cũng sẽ bị cấm làm các công việc quản lý ở các công ty của chính phủ và các ngân hàng lớn.
Một số tội, như lừa đảo và biển thủ công quỹ, cũng sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến điểm tín dụng.
5. Không cho sử dụng khách sạn cao cấp
Những người trốn nghĩa vụ quân sự cũng sẽ bị cấm không cho sử dụng một số khách sạn và cấm không cho nghỉ dưỡng. Hệ thống này ngoài việc trừng phạt cũng sẽ có phần thưởng cho những cá nhân xứng đáng.
Người có điểm cao có thể nhanh chóng hoàn thành thủ tục đi mọi nơi, như châu Âu chẳng hạn. Một phụ nữ sống tại Bắc Kinh vào năm 2015 cũng cho BBC biết cô vừa mới đặt phòng tại khách sạn mà không cần đặt cọc vì cô có điểm tín dụng cao.
6. Bị bêu xấu trước mọi người
Chỉ đích danh và bêu xấu cũng là một cách mà hệ thống này sử dụng. Trong một thông báo vào năm 2016, chính phủ Trung Quốc khuyến khích các công ty nên kiểm tra danh sách đen trước khi tuyển dụng và ký hợp đồng.
Tòa án sẽ thông báo cho những người điểm kém trước khi thêm họ vào danh sách đen này và cho phép họ kháng cáo trong vòng 10 ngày kể từ khi nhận được thông báo.
Hiện vẫn chưa rõ khi nào chính sách danh sách đen này được đưa vào áp dụng.
Tuy nhiên một vài mẫu danh sách đen hiện đã có và bắt đầu được sử dụng để trừng phạt người dân. Đó là các danh sách dài, bên trái là tên từng người kèm với số chứng minh thư đã được che đi một phần, với bên phải là tên của công ty họ.
Li Xiaolin, một luật sư bị có tên trong danh sách này cho biết ông đã không thể mua vé máy bay về nhà khi đang đi công tác, theo Human Rights Watch. Ông cũng không thể làm được thẻ tín dụng.
7. Những mặt tích cực
Bên cạnh danh sách đen, hệ thống cũng sẽ có một danh sách các công dân tốt. Những người này sẽ có được nhiều ưu đãi, thí dụ như dễ kiếm được bạn hơn từ các trang web hẹn hò. Theo BBC, Baihe, trang web hẹn hò lớn nhất Trung Quốc đang cho các trang cá nhân của các công dân tốt được hiện ra nhiều hơn.
Họ cũng sẽ được giảm giá hóa đơn điện nước, thuê phòng mà không cần đặt cọc và có lãi suất tốt hơn tại ngân hàng. Hiện chính sách ưu đãi này đã được áp dụng tại Rongcheng, một thành phố phía đông Trung Quốc.
Dù có những mặt rất đáng sợ, nhưng hệ thống này không phải lúc nào cũng tiêu cực như vẻ bề ngoài của nó. Thậm chí một số người dân còn cho biết hệ thống này giúp họ trở thành những người tốt hơn. Một doanh nhân 32 tuổi, tên Chen, cho biết: “Tôi cảm thấy trong vòng nửa năm trở lại đây, hành vi của mọi người đang ngày một tốt lên”
“Ví dụ, khi chúng tôi lái xe, giờ chúng tôi luôn dừng đúng vạch. Nếu không dừng đúng chỗ, bạn sẽ bị mất điểm.
Ban đầu chúng tôi chỉ lo bị mất điểm, nhưng giờ thì cũng quen rồi.”
Theo BusinessInsider